Truyện kể về nòng nọc – Phần 2

Đổi dây nhầy nhụa với con nòng nọc

Jồng Jong và Nòng nọc là hai đứa trẻ mồ côi, sống cùng một cụ già yếu đuối, tóc bạc phơ. Mặc dù bọn họ thèm muốn sừng và ngà nhưng không tí nào thèm muốn, vì họ vẫn còn sống trong vấn đề đầy đủ hạnh phúc của trí trẻ con.

Trong một ngày, Jồng Jong và đồng trang lứa khác chơi quấn quýt, trong khi bọn kia chơi dây nhầy nhụa hàng ngày. Vào ngày đó, Jồng Jong thèm muốn dây nhầy nhụa của Nòng nọc và xin đổi. Khi đến ngày hẹn, Jồng Jong dần dần thưa với Nòng nọc:

“Xin em đổi dây nhầy nhụa với tôi.”

“Được,” Nòng nọc trả lời.

Không thể thay đổi ngay lập tức như vậy được. Kể từ ngày kia, con Nòng nọc đã liên kết với Jổng Jong, đồng trang lứa của mình. Mỗi ngày, họ tiếp tục quấn quýt với nhau, bất chấp mọi lời khuyên. Họ có vẻ như không còn biết điều gì là tôn trọng nữa. Đó là lý do tại sao có câu tục ngữ này: “Sà-gạc không chắc chân đệm, người ta không nghe lời dạy dỗ, chó không đi theo chủ.”

Bà cụ nấu trứng gà mẹ ấp với dây nhầy nhụa

Hàng ngày, họ tiếp tục lơ đãng, không chăm sóc bản thân. Dù trời mưa hay nắng, họ vẫn không quan tâm. Quần áo bẩn thỉu, da thịt bẩn bết, không chịu tắm gội. Mặc cho mọi lời khuyên, họ vẫn không thay đổi. Dù có tài năng thế nào, việc dạy bảo vẫn cần thiết. Nhưng như câu tục ngữ nói:

Dù có tài năng đến đâu,

Cũng cần được dạy bảo và khuyên răn.

Mình không nhắc, tài không khéo,

Mình không luyện, uốn không queo.

Lớn cây trúc, hóa ra chém mẹ,

Lớn cây tre, hóa ra chặt cha,

Vỗ phên sàn, con gà với cậu.

Không thể chấp nhận được, Cụ nói. Vậy nên, vào ngày hôm đó, Cụ đã dạy dỗ và khuyên bảo hai đứa. Cụ nói rằng, tạm thời để dây nhầy nhụa ở lại, hãy đi tắm và giặt giũ quần áo, gội đầu sạch sẽ, lau chùi cơ thể. Sự yên lặng của Cụ khiến họ sợ hãi, và lần này khi Cụ mắng, họ cảm thấy như con chó quậy phá.

Bọn họ đi tắm vội vã, chạy xuống giếng nước mà giữa lúc đó cảm thấy hồi hộp. Mỗi người cầm một cái gầu rỗng, sục sạo múc nước từ giếng, sau đó tắm và giặt áo tơi và quần đùi khố sạch sẽ. Họ giặt đồ đạc và phơi áo tơi và quần đùi khố ở gần giếng nước. Sau khi tắm xong, họ lau khô cơ thể bằng đá nhỏ, trông họ trở nên rạng rỡ và hấp dẫn hơn. 

Trong khi đó, Bà Cụ ở trong nhà nấu kho trứng gà mái ấp và thêm một chút ớt cay vừa ăn. Khi mọi người đã tắm xong, Bà Cụ để thức ăn trên bếp chờ họ về. Dây nhẩy nhụa được Bà Cụ giấu trong chuồng gà.

Sau khi hai anh em Jổng Jong đã xong việc tắm, họ ngồi chờ trên ruộng cho quần áo khô. Khi quần áo đã khô, họ mặc lại và vội vã về nhà. Tại cửa, họ cảm thấy hụt hẫng và đói bụng, nhưng cũng may là có Bà Cụ, người hiểu biết tính cách của họ, đang đợi sẵn.

Bà Cụ gọi bọn họ vào ăn cơm và sau khi ăn no, Jổng Jong và em trai tiếp tục làm việc nhà, rửa bát và nói chuyện với Bà Cụ. Trong lúc trò chuyện, Jổng Jong hỏi về dây nhẩy nhụa:

– Thưa Bà Cụ, dây nhẩy nhụa của chúng tôi ở đâu?

Bà Cụ trả lời: 

– Ở đâu, thì hôm nay tôi đã dùng dây nhẩy nhụa để làm kho trứng gà mái ấp đấy. Sao lại hỏi tôi lại?

Sau câu trả lời đó, không ai nói gì thêm, và mọi người ở im lặng. Sau đó, họ đứng dậy và đi ra khỏi nhà. Điều đó làm cho họ cảm thấy buồn và tiếc nuối. Đứng bên bờ giếng nước, họ nhìn xuống dòng nước chảy êm đềm và cầu mong điều gì đó trong im lặng.

Dâng lên nước dân ơi, dâng lên nước,

Ngập trong hương thơm, đá cỗi già,

Cụ nấu trứng gà cùng nhầy nhụa ấp.

Nước ngập lên tới háng, họ lại nói:

“Dâng hỡi nước dân lên hỡi nước,

Ngập dây hương ngập đã cỗi già,

Cụ nấu trứng gà với nhầy nhụa ấp.”

Nước tiếp tục dâng lên tới rốn, họ tiếp tục lặp lại:

“Dâng hỡi nước dân lên hỡi nước,

Ngập dây hương ngập đã cỗi già,

Cụ nấu trứng gà với nhầy nhụa ấp.”

Đến khi nước dâng lên tới ngực, họ bắt đầu gọi cá nuốt họ,

Với lời cầu văn vần: “Hỡi cả lốc lớn dạ,

Hỡi lươn chạch to ruột,

Chim chào mào bự bướu,

Nuốt Ko Jồng Kơ Jong ở đây.”

Cá lốc trả lời và nói: “Được thôi Jổng Jong.”

Sau đó, cá lốc bơi khuất trong giếng nước, bọn họ nói:

“Mày chở trôi xa nhé, mày trôi và mò vào trong giếng nước,

Người Cụ kia tí nha.”

Kể từ khi Jồng Jong chợt đứng lúc nãy, Cụ Jồng Jong không thấy theo dõi nữa, tưởng rằng họ đi chơi đâu biết là bọn Jồng Jong trốn. Cụ chỉ gạt thôi nấu trứng gà mái ấp với dây nhầy nhụa. Cho đến khi chiều đến, tối tối cũng không thấy họ. Và vào sáng hôm sau, Cụ hỏi bọn trẻ, nhưng chúng nói:

“Chúng tôi không thấy bọn Jồng Jong đâu, Cụ.”

Từ đó, Bà Cụ lo lắng không dứt, ngồi đó chẳng lành. Cụ đi tìm khắp nơi, khắp vườn, khắp mọi nơi nhưng không thấy bóng dáng của bọn trẻ.

Được may ra thế, khi Jống Jong trốn đến nơi khe suối trước đó, chim Cu-xám vẫn ở gần đó. Nó đậu trên cành cây trâm, nghe và biết những gì Jồng Jong nói, sau đó bảo cá lốc trước đó vào trong giếng nước. Ngày đó, khi Cụ Jống Jong đi ngang qua nơi của chim Cu-xám, chim gáy như thế này: “cúc cu cúc cu củ”.

Cụ Jồng Jong nói: “Chồn hãy ăn ó cuỗm đi cô đó đấy.”

Chim Cu-xám trả lời: “Này Cụ ơi, tôi muốn kể cho bà sao bà alị chửi lại tôi đó hả Cụ.”

Cụ Jồng Jong đáp: “Lạy này cô, cô muốn cho tôi lấy chóc, cô muốn chiêng tôi lấy chiêng, cô muốn trầu tôi lấy trâu. Muốn cái gì tôi lấy cái đó, cái mà cô muốn.”

Sau đó, chim Cu-xám nói với Cụ: “Này Cụ ơi, cái gì tôi muốn của bà là như thế này, tôi chỉ xin với bà các điều này:

Cái bát ngát nơi ruộng bà thôi,

Cái rợn sóng nơi bờ bà thôi,

Cái ngà ngà nơi mệt bà thôi,

Cái chín vàng nơi cây bà thôi.”

Cụ Jồng Jong đáp: “Này cháu ơi, cái như thế hả cháu, tuy cháu thích cho tới đời cháu chất sau này.”

Sau đó, chim Cu-xám kể cho Cụ: “Này Cụ ơi, tội nghiệp thật Cụ đó Cu, ngày từng ngày Cụ tìm Jồng Jong đó hả, hết khắp đất khắp suối, khắp chỗ khắp vườn tược thật đó hả Cụ.”

Và đó, Kơ Jồng và Kơ Jong đã bị con cá lốc nuốt trừng. Cá lốc đã bảo và khuyên nhủ chúng: “Chở trốn xa đi, đó mò vào giếng của Cụ, Cụ không thể theo nổi.” Sau khi con cá lốc nuốt trứng hai đứa, nó đã mò vào giếng nước. Tôi thấy vào trong đó, sau đó nước dâng lên và cạn xuống vào ngày hôm đó. Cụ Jồng Jong tát lắm:

Vừa tất vừa moi vét,

Tát hẩm này muốn mau tới đây.

Moi vét giếng này muốn mau cạn.

Nước dâng lên một năm dầy, một trập lớn,

Mặc sùng sục, nước mình bầu rồng.

Nước một bụp đổ đầy gài giờ,

Nước tôi vệt nó chảy xiên xiết.

Vì nước mạch nó cạn rào cả,

Con cá lốc chớ đừng vội trốn ra.

Múc đổ ào, mức đổ ào,

Cụ tát bằng mảnh bầu rỗng,

Từ đó nước cạn hết cả thôi.

Cuối cùng, Cụ bắt con cá lốc,

Bự bự, Cụ đem lên trên,

Chập lấy dao nhỏ, Cụ rạch bụng cá lốc,

Nhưng dao không ăn được, kẹt đấy.

Cụ Jồng Jong buồn bã, chửi rủa:

“Chồn ân ó cuỗm bắt cô đó!

Người ta mệt nhọc, sao cô lại gáy?”

Chim chào mào nói với Cụ:

“Này Cụ ơi, tôi muốn mách cho Cụ,

Sao Cụ lại chửi rủa tôi?”

Cụ Jồng Jong trả lời:

“Lạy cháu, cô muốn cái gì tôi cho cái đó.”

Chim chào mào đáp:

“Tôi không cần những cái như thế,

Nhưng sau này, đời cháu đời chất,

Tôi nói sau này, họ đi trong suối,

Kiếm ếch kiếm cá, tôi rủa sui sẻo bọn họ.”

Cụ Jổng Jong đồng ý:

“Ừ được thôi, tuỳ theo ý của cô.”

Từ đó, chào mào kể:

“Này Cụ ơi, lấy lá cỏ cứa đó,

Rạch đi bụng cá lốc đó, việc dễ dàng.”

Rồi Cụ Jồng Jong đi bứt lá cỏ cứa,

Cắt cứa dạ dầy cá lốc,

Gặp thấy Jồng Jong trỗi dậy,

Vỗ ve vuốt, tắm rửa hai đứa.

Sau đó, họ đứng đi về,

Mau mau họ Cụ với cháu,

Lên giốc đường nước thẳng rằng tới trong nhà.

Tới trong nhà, Cụ gom đẩy củi cháy dở. Kơ Jồng đi xin lửa người ta, và mau chóng nó mang về cho Cụ một khúc củi lửa. Cụ nhóm lửa, đốt củi dẻ cháy đỏ hồng, cùng với khúc củi đã cháy dở, thường dễ dàng dính cháy.

Sau đó, Cụ vo gạo nấu trong nồi đất, đặt nồi trên lửa sùng sục để nó sôi và chén đậy nồi. Khi nước nấu cơm đã cạn, Cụ đặt nồi lên bếp hơi nóng bên dưới cái kiểng. Cụ Jồng Jong nấu canh rau, và khi canh chín, cả nhà cùng nhau ngồi lại ăn uống.

Hết bữa cơm đó, sáng ngày mai bọn họ hai đứa cùng với Cụ đi thăm rẫy.