Jơnau Yal Niam Kơnràñ Jesu đơs: ‘‘Añ lah gùng, bơta ngăn mơ bơta kis; ờ geh cau lơi tus mơ Bàp, dilah ờ găn Añ.” Dilah bol kòn neh git Añ, gen bol kòn krung rơp git Bàp Añ; mơ bơh tŭ do, bol kòn git Khai mơ neh gŏ Khai” (Jo 14, 6-7).
Lịch sử niềm tin tôn giáo là một hành trình dài, phản ánh sự phát triển của nhận thức và cách con người giải thích thế giới xung quanh. Khởi đầu từ thời tiền sử, con người nguyên thủy sống trong môi trường tự nhiên hoang dã và phụ thuộc hoàn toàn vào thiên nhiên để sinh tồn. Trong bối cảnh ấy, niềm tin vạn vật hữu linh (animism) xuất hiện, thể hiện sự tin tưởng rằng mọi vật xung quanh, từ cây cối, sông núi, đến các hiện tượng tự nhiên như sấm chớp hay gió bão, đều có linh hồn hoặc một sức mạnh thần bí. Đây không chỉ là cách con người tìm kiếm sự an ủi trong một thế giới đầy nguy hiểm, mà còn là nền tảng của các nghi lễ thờ cúng nhằm cầu xin sự bảo vệ hoặc hỗ trợ từ những “linh hồn” này.
Khi xã hội loài người phát triển, tổ chức cộng đồng trở nên phức tạp hơn, niềm tin chuyển dần sang đa thần giáo (polytheism). Trong các nền văn minh cổ đại như Ai Cập, Hy Lạp, Lưỡng Hà và Ấn Độ, các vị thần được nhân cách hóa, đại diện cho những hiện tượng tự nhiên hoặc các lĩnh vực quan trọng của cuộc sống. Ví dụ, thần mặt trời được tôn thờ như nguồn sống, thần chiến tranh được cầu nguyện trong các cuộc chinh phạt, và thần nông nghiệp được tôn kính để mang lại mùa màng bội thu. Mỗi vị thần thường có một câu chuyện thần thoại riêng, thể hiện mối quan hệ giữa thần linh và con người.
Tuy nhiên, vào một giai đoạn nhất định, một số xã hội chuyển từ đa thần giáo sang nhất thần giáo (monotheism). Đây là bước ngoặt quan trọng trong lịch sử niềm tin tôn giáo, khi con người bắt đầu tin vào sự tồn tại của một đấng thần linh duy nhất, toàn năng và sáng tạo mọi thứ. Các tôn giáo như Do Thái giáo, Kitô giáo và Hồi giáo đã nhấn mạnh tính độc tôn của vị thần duy nhất này, đồng thời xây dựng các hệ thống đạo đức và luật lệ nghiêm ngặt nhằm định hướng cho cuộc sống cá nhân và cộng đồng. Sự phát triển của nhất thần giáo không chỉ thay đổi cách con người nhìn nhận vũ trụ mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành các hệ thống xã hội và chính trị.
Bên cạnh các tôn giáo thần linh, trong cùng thời kỳ, các hệ tư tưởng mang tính triết học và nhân bản cũng xuất hiện, chẳng hạn như Phật giáo, Lão giáo và Nho giáo. Những hệ tư tưởng này tập trung nhiều hơn vào việc lý giải ý nghĩa cuộc sống, cách đạt được sự hài hòa nội tâm, và xây dựng một xã hội công bằng thay vì niềm tin vào sự can thiệp của thần linh.
Quá trình phát triển niềm tin tôn giáo qua các thời kỳ cho thấy sự thích nghi của con người trước những thách thức của môi trường tự nhiên và xã hội. Từ việc thần thánh hóa thiên nhiên đến việc lý giải nhân sinh thông qua triết học, tôn giáo đã và đang đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành bản sắc văn hóa và tinh thần của nhân loại.
