Mò Kra Lồc Gen Bàr Nă Sau Khai

 

K’TÔNG, K’TÀNG

 

Bàr nă sau Mò kra dê, hìu bol khai dùl nơm, bol khai rơbah ngăn. Tam năm gen bol khai mus dùl nơm mìr, rềp tơ dà me dờng ngăn.
Tam tŭ jơh rau mus, lời rañ bài chơt chi ăpbơlăh bàr kơnhai. Tŭ gen bol khai trơdau. Lồc rau, Oàs sa jơh, niăm ngăn bè ngai hìng lòt tùc kòi, tam gar biăp, tơngời, lềng, rơpoal lồc gen tam khoah, rơpung, tơl mơta jơh jơnau bol khai in. Tam tŭ kòi mờr dum rau lồc gen jơh jơnau ndai bol khai tam mờr sa sơl, gen dờng, il lòt sa sùm biăp rơpung tam mìr bol khai. Il gen sa sùm sa sùm pah ngai pah ngai, ờ gŏ rùs hòn biăp hòn lềng: il sa jơh! Tam tŭ drim lồc sa biăp lềng, il gen lòt njơr ồs bal mơ bol khai rềp tơ rơnŭ dềt bol khai ơm gàr kòi. Bol khai git rau il gen sa jơh ală phan bol khai dê. Bol khai jòi jơnau lời geh sa poăc il. Gen tàng dùl drim K’Tông jà K’Tàng lòt sreh đơr buơn lơh dùl nơm wàng pơ̆t dă il. Tam tŭ geh rau đơr, K’Tồng tàñ wàng buơn tơm mŭt il, sa poăc.

Drim bơh ngkời tai, il lòt sa tai biăp bol khai dê tam mìr lồc gen rê njơr ồs bal mơ bol khai, lồc gen il lùp, ñchi gơlơh bol mê tang gơ gen ờ gŏ kơnhăp? K’Tồng K’Tàng wơl đơs: do rau bol hi tàñ làng pơ̆t dă do mê-mê! Jơh mơ phan sa kòi, biăp rơpung bol hi tam mìr: ờ gŏ luĭ dùl jơnau. Bol gơ sa sùm sùm, dơh măng dơh măng! Il gen wơl đơs: bol mê lơh be gen, ờ gŏ kơnhăp, dilah tơm mŭt añ tam gen, añ pơ-ồm lồc gen gơ sèt mơ. Bol khai wơl đơ̆s: Ngăn mê lah ĭh. Dilahgơs rau bol hi tàñ, mê mŭt yơ! Bemơ il gen wơl đơs mơ bol khai: i waih, sền añ mŭt hìng nau waih! Tam tŭ gơs rau bol khi tàñ, il gen lòt sa sùm phan bol khai tam mìr, lồc gen rê bal sùm njơr ồs mơ bol khai. Bemơ bol khai sồr il mŭt mơ tam wàng: ơ kồâñ il, sền mê mŭt lă tam do, lồc gen tơn sèt mơ yơ! Il gen mŭt mơ. Lồc rau il mŭt, bol khai til mpồng, il gen tơn sèt ờ gŏ jăi, wơl tơ ma gen krung ờ jăi sơl, sồr K’Tồng K’Tàng pờ, bol khai ờ bài lồc gen K’Tồng K’Tàng lah Il in: mê rau sa biăp lềng bol añ, sa jơh jơnau bol añ geh tam mìr. Il gen ñìm lồc gen dăn khoai mơ bol khai, bol khai ờ gŏ sơnđàc, kờñ sa poăc il gen. Il dăn tơm dồs bol khai in, krung ờ gŏ bol khai dờn sơl. Kờñ sa poăc pơdiă. Bol khai brê tam hìu, ơn ròng. Bàr pe ngai trơnơ̆ sa poăc.

Tam bàr pe ngai bol khai ờ gŏ geh biăp sa, gen tàng bol khai dăn mơ mò làng sa poăc il. Il gen wơl đơsê bơh tam wàng: ơ Tòâng Tàng, bol mê, sơnđàc lă añ. Ròng sùm añ bê do, di lah sa poăc añ, jê poăc mê sơl. Lời lă, bañ sa añ! Be mơ, mò gen klo il dăn sơnđàc, mò bol khai ờ gŏ pà bol khai sa. Tam tŭ mò bol khai neh lòt mìr, bol khai mong sa il. Mờ il tai, gơ nggà sùm, hòi mò K’Tòâng K’Tàng dong kờl ma lah be do: ơ mò K’Tòâng K’Tàng dê dong- kờl lă añ! K’Tông K’Tàng mong sa poăc añ, ơ mò, rê dong-kờl lă añ, añ chơt rau. Dùl ềt tai, be mơ, il gen chơt bol khai sreh tơ ngko bàr gơl lồc gen sa poăc, ngke gơ bol khai ơn prăp gơlđèt, bài ŭh niăm bơkah măt bơkah tồâr drim mho.

Trồ mho rau, bol khai yal mò in. Il neh bol hi kơsơ̆t, sa poăc rau. Mò gen đơ̆s: dilah ờ geh biăp sa, sa di ya, ờ di yal añ in. Tam tŭ mò lah be gen, bol khai hờn ngăn, kơyoa ngòt sùm mò đơs jră bol khai in gơrềng sa ờm poăc il. Lồc rau sa poăc, bol khai ai ngke lơh gơlđèt lòâc gen ŭh niăm bơnĕ ngăn, K’Tòâng K’Tàng ŭh sùm ŭh sùm, tèh ngai tèh ngai, mơ gơlđèt gen lah niăm ngăn bơkăh jơh tồr ală cau, tam tŭ bol khai uh gơlđèt lah be do: Kĕk kơle- le ngke il bah ngko il bàng K’Tồng K’Tàng sơn srò geh ngke kồñ il. Gơlđèt lah sùm be gen, niăm bơnĕ ngăn. Bol khai uh sùm, kờp ngai kờp ngai. Be ngai hìng bol khai uh tai gơlđèt; gen tàng geh rà ngăn bol dồ lòt sa kòi bol khai rềp tơ mìr, tam tŭ bol dồ gen klo, bemơ bol gơ lòt yăt lồc gen dăn uh, kơyoa kơlđèt gen ntas niăm ngăn, bol khai ờ gŏ ai rơngòt bol dồ pơrdô,bol dồ dăn sùm buơn uh sơl. Kơyoa dồ dăn sùm, bol khai ai lồc gen dồ uh. Gơlđèt lồc gen srăt dồ ală alăi lồc gen lăh kờt do: khuờc rơkhuờc ai khuờl rơkhuờl, tơrblời lờc dồ tơ chi kơna-na, tơrblờl lờc hoa tơ chi kơno-no, tơrblờl lờc so tơ chi bơnŏp-nŏp. Tam tŭ klo kơlđèt lah be gen jơh bol dồ sơềl ngăn lồc gen bàssìl bàsso ngăn sơl, kơyoa kơlđèt bơnsăê ală alai bời-ba be gen. Be mơ, dồ sơrbrì gơlđèt ngài ngăn tam brê. K’Tàng tai khai ntoăt lòt ai đau, lồc gen uh tai. Gơlđèt lah ndrờm bề uh lài nti. Bol dồ dăn tai, bol khai git rau bol dồ sơrbì ngài ngăn, ờ gŏ bol khai ai tai. Bol dồ dăn sùm dăn sùm mờ bol khai tus tơ bol khai ờ gŏ ai. Bol dồ sơềl ngăn lồc gen rê đau tam hìu tờm. Be ngai hìng tai, K’Tồng K’Tàng lòt jì mìr, gơlđèt bol khai ơn tam rơnŭ. Bol dồ lòt tai, bol dồ gŏ bol K’Tông K’Tàng ngkời lòt jì rau, dồ lòt kơñau lồc gen ơn tam bơrtô ngài ngăn tus hìu tờm. Tam tŭ rê bơh jì, sền kơlđềt ờgŏ tai, rŏh rau, bol K’Tồng K’Tàng kơlôi sùm bơh kơlđèt niăm ngăn, gen tàng, bol khai lòt jòi tam bòn dồ.

Tus tam hìu dồ, bol khai lùp, dồ ờ bài yal. Bol gơ pồn tờm đăm kòel ngăn. Bol khai git rau dồ kơñau, bol khai wơl rê tai hìu tờm. Dùl ềt tai, tus brà lòt sa kòi sơl. Bol khai sồr Brà gen lòt ai gơlđèt ma dồ, brà dăn apah dùl sah kòi, gen ma brà lòt ai. Bol khai jăt ndrờm bơr brà dăn. Ai kòi brà in dùl sah lồc gen brà lòt mơ. Tus rau brà tam hìu dồ, dồ lùp: Tềng đah mê lòt, brà? Brà yal: K’Tồng K’Tàng sồr lòt ai kơlđèt bol mê kơñau bơh lài òr. Bol dồ sơềl ngăn lồc gen lah brà in: mê ăt lă ngko tơ do, bol hi in kŏh! Be mơ, brà gen lòt, dồ kŭp tơ ngko lồc gen koĕ. Ngko brà dê gơjềng jòng ngăn lồc gen jê ñim lơngŏ lơngàñ. Wơl rê wơl tơ hìu K’Tồng Tàng ma yal bol khai in: añ ờ gŏ jai tam lơh mơ bol dồ rà ngăn. Añ jèâng alah: bol gơ koĕ tơ ngko, ngko añ jềâng sồt lồc genjê ngăn sơl. Tam bàr pe ngai tai, geh dùl nơm Kơnđà lòt dăn bŏh mơ K’Tồng Tàng. Bol gen lah Kơnđà in bè do: dilah ai lòt ai hi in kơlđèt bơh dồ, òng lah bol hi ai ai in bŏh rà ngăn. Kơnđà wơl bơr đơs: di ya! Kơnđà lòt rau, tus tam hìu dồ, dồ lùp: Ntềng ai lòt ? Kơnđà wơl bơr: K’Tồng Tàng sồr lòt ai gơlđèt bol mê kơñau bơh lài òr. Dồ git rau, bol gơ ờ gŏ pà Kơnđà in kơlđềt. Kơlđèt gen pồn sùm tam đăm kòel ngăn. Kơnđà lùp sùm mơ gơjrañ ngăn. Bol dồ tai, bol gơ git rau Kơnđà gơjrăñ. Bol gơ jòi jơnau buơn lơh iơh Kơnđà in. Dồ ai piang ngkra lồc gen mpal bal ma dà gen lời buơn piang ngkra gen jềng jù ngăn be dà mờk lờĭ tuh tam să Kơnđà dê. Lồc rau bŏ piang ngkra, dồ hòi Kơnđà ơm rềp, bĕ mơ Kơnđà lòt rềp, bol dồ kŭp lồc gen to mơ dà jù. Kơnđà nggà lồc gen rơpơ̆t, krung ờ gŏ jai sơl. Kờnđà lồc gen gơs jù ngăn lồc gen krung wơl rê yal mơ K’Tồng Tàng in: añ ờ gŏ jai tam lơh mờ bol dồ rà ngăn, añ alah; bol gơ to añ mơ dà piang ngkra jù ngăn lồc gen să añ gơ gơs jù ngăn sơl.

Tam pŏh phàm ngai trơnơ̆ , geh dùl nơm sŭ lòt dăn bùm blàng mơ lồc gen bùm nha lo mơ K’Tồng Tàng. Bol khai sồr tai sŭ gen lòt ăi gơlđèt mơ dồ. Sŭ gen lah bol khai in: dilah bol mê ai añ in bàr sah bùm blàng lồc gen bùm nha lo, sòng añ lòt ai bol mê in. Bol K’Tồng Tàng đơ̆s: di ya, bol hi ai mê in bàr sah bùm. Lồc rau ai bùm bàr sah sŭ in, lồc gen sŭ àñ bùm tus tam hìu tờm. Gơ ơn bùm kòn bau in lồc gen lòt ai kơlđèt mơ dồ. Sŭ gen jăk ngăn gơ kơlôi. Gơ lơh trồm, lòt sùm tam đơm ù tus tơ hìu dồ, sŭ lơh trồm riăt jrong hìu dồ dê lồc gen kăp bluh tơ mpàn đăm dồ, mŭt ai tam đăm. Gơ jòi ờ gŏ bàn, gơ kăp bluh tai tam hiơ̆p dờng ngăn, tam gen rau dồ pồn kơlđèt K’Tồng Tàng dê. Bol dồ tai, ờ gŏ git sŭ lòt kơñau gơlđèt, kơyoa sŭ lòt ờm ờm sùm, ờ gŏ đơ̆s dùl jơnau.

Tam tŭ geh rau kơlđèt, sŭ wơl mŭt tai tam đơm hìu lồc gen uh gơlđèt. Bemơ kơlđèt gen lah be do: kĕk kơ-le-le, ngke il bah Ngke il bàng, K’Tồng Tàng sơnsrò geh ngke kồñ il. Be hơ̆ bol dồ kơno jơnau ntas gen, lồc gen lah: căk cau lòt kơñau kơlđèt bol he, trơlah làm tam đơm hìu do. Dồ ơn tơ jrong do, sŭ lòt ai kơlđèt tam jrong gen tai. Dồ ơn tơ jrong ne, sŭ lòt ŭh kơlđèt tơ jrong hơ̆ tai. Dồ ơn sùm sùm tus jơh ală jrong hìu, sŭ tai, gơ uh sùm bơh ndo nden, bơh nden ntŏ, bơh ntŏ nhơ̆, bơh nhơ̆ nhŭ. Dồ tus tơ hìu gơpừ. Jơh rau bol dồ tam jrong hìu gen, hìu bol gơ gơpừ jơh, mơ jơh dồ dô bơrdìh, kơyoa hìu gen gơpừ rau, bol gơ jòi gơlđèt ma sŭ gen rŏh rau tam brê pơ ờ gŏ git. Be ngai hìng, bol dồ trơgùm jơh dùl mpồl lòt lùp mơ K’Tồng Tàng tam mìr bol K’Tồng Tàng yal: neh bol hi geh rau, sồr sŭ lòt kơñau! Bol dồ git gơ gen, bol gơ jà K’Tồng Tàng tam lơh bal tơ gah dà me dờng ngăn. K’Tồng Tàng đơs: bol hi ờ gŏ rà bàr nă mơ mbè mơ rơgơi tam lơh mơ bol mê rà ngăn! Dilăh bol me lah tam lơh ngăn, òng lăh tam lơh đau, bol hi ờ gŏ ngòt. Bol he rê lă lơh sơna, bol dồ krung rê lơh sơna sơl. Bol K’Tồng Tàng tai, bol khai lơh sơna mơ kam dềt ngăn, sơna gen ờ gŏ chài chơt cau. Pañ sềm, krung ờ chơt sơl. Bol dồ, bol gơ lơh sơna kơnhăp ngăn, di chơt pañ cau, pañ klìu, pañ jùn, krung chơt sơl.

Tam tŭ ngai tam prơgon tam lơh mờr tus rau, be mơ bol dồ lồc gen bàr nă K’Tồng Tàng lòt tam tìp sơl mơ dồ tơ gah dà me dờng, dồ ơm bơh gah tĭ ne, K’Tồng Tàng ơm bơh găh mìr bol khai. Tus rau tam dà gen, dồ lòt sền sơna bol K’Tồng Tàng dê buơn git mbè gơlơh bol K’Tồng Tàng lơh sơna. Bol dồ gŏ K’Tồng Tàng lơh sơna dềt ngăn, lồc gen lùp: ñchi gơlơh bol mê lơh sơna dềt ngăn? Lơh bè gen mbè mơ rơgơi chơt cau? Bol dồ đơs: sơna bol hi dờng ngăn lồc gen kơnhăpngăn sơl. K’Tồng Tàng lah: rê ai lă, bol hi in sền, sền mbè gơlơh! Bè hơ̆ dồ ai lồc gen sơnđio K’Tồng Tàng in. K’Tồng gŏ lồc gen lah bè do: sơna do dờng ir waih! Dilah pañ cau, ờ gŏ chơt, dilah pañ ndo gơdô ndă, găh do dô găh ne. Kam gơdô ngài ngăn lồc gen cau ờ gŏ chơt, dilah sơna bol hi dê, tăm tŭ pañ cau, kam gơ ơm tơn tơ poăc cau lồc gen cau chơt mơ. Bol dồ klo jơnau K’Tồng Tàng lah be gen, jơh bol dồ dăn tam gơl mơ sơna K’Tồng Tàng dê, bol dồ lah K’Tồng K’Tàng in: ai ală sơna bol mê hi in, lồc gen ai sơna bol hi mê in, kơyoa sơna bol hi dờng ir, ờ gŏ chơt cau. Bol K’Tồng K’Tàng ờ gŏ bài ai, K’Tàng lah sơna dồ in: Sơna bol mê pañ ờ chơt cau. Dồ klo K’Tàng lah be hơ̆, bol gơ rơngòt ngăn kơyoa sơna dờng ir pañ cau ờ gŏ chơt. Bol K’Tồng Tàng pơrlồm sùm be gen. Mơ dồ tai, bol gơ rơngòt; bol gơ dăn jơh sơna dềt K’Tông Tàng dê. Bol gơ dăn sùm dăn sùm tŭs bol K’Tồng Tàng tam prơgơl, sồr trơgùm jơh ală sơna dờng, ai bol khai in lồc gen sơna dềt bol khai trơgùm jơh bol dồ in sơl. Tam tŭ jơh rau tam crăp kam sơna, bemơ, bol dồ trơgùm bal dùl bă gah tĭ ne dà me dờng, lồc gen bol K’Tồng Tàng ơm bơh gah mìr lồc gen tam pañ. Jơh bol dồ lồc gen bol bàr nă K’Tồng Tàng nggà bal-bal: Ding hơ̆ do, bol he tơm lơh lă!

Bơh tềng hơ̆ bol khi tam pañ. Bol dồ pañ mơ sơna đơr dềt geh bơh K’Tồng Tàng dê, lồc gen K’Tồng Tàng pañ mơ sơna bol dồ kơnhăp ngăn. Tam tŭ pañ gen, bol dồ chơt sùm chơt sùm tus jơh, bol K’Tồng Tàng tai, bol khai ờ gŏ wih chơt, kơyoa dồ pañ mơ sơna đơr dềt ngăn, ờ gŏ wih kam lòt tus tơ bol khai. Tam tŭ dồ pañ, kam gen gơdùh tam dà me. Jơh bol dồ ăpbơlah bàr pe rơhiăng chơt jơh. Bol bàr nă K’Tồng Tàng tai, bol khai ờ gŏ wih chơt, tàêc dùl ề, krung ờ gŏ ya. Lồc rau tam lơh mơ dồ, bol khai rê tam hìu, tus tam hìu bol khai yal mò in, mògen hờn ngăn, kơyoa bàr nă sau khai jăk ngăn tam lơh. Chơt jơh dồ pe rơhiăng. Mho gen, bemơ, bol khai ñô sa rà ngăn tus bơh rê tam lơh mơ dồ jơh bàr nă K’Tồng mơ Tàng ñô bơñul ngăn lồc gen đơs crih niăm bơnĕ sơl mơ uh sùm gơlđèt. Gơlđèt gen lah sùm ndrờm be bơh lài: Kĕk kơ-le-le, ngke il bah Ngke il bàng. K’Tồng Tàng sơnsrò geh ngke kồñ il.

Về Ban biên tập

Hãy kiểm tra thêm

Bàr Nă Oh Mi Lòt Sơn Pàm Lời Geh Ka

  Bàr nă ŏh mi khai lòt sơn pàm tam dà rơbòng sre. Bàr nă …

Người Chrau hay Jro và Churu có phải là một ?

Có lẽ, nhiều người sẽ nhầm lần hai cộng đồng này là một tộc người …

Miền cao nguyên, những chuỗi dài của lịch sử

Nhóm ngữ hệ Môn-Khmer – cư dân đầu tiên Tây Nguyên, vùng đất rộng lớn …