Jơnau Yal Niam Kơnràñ Jesu đơs: ‘‘Añ lah gùng, bơta ngăn mơ bơta kis; ờ geh cau lơi tus mơ Bàp, dilah ờ găn Añ.” Dilah bol kòn neh git Añ, gen bol kòn krung rơp git Bàp Añ; mơ bơh tŭ do, bol kòn git Khai mơ neh gŏ Khai” (Jo 14, 6-7).
Jro, có nơi tự gọi là “Crau” (đọc là Chrau), mang ý nghĩa “người,” là sự tự khẳng định căn tính người. Thuộc nhóm ngôn ngữ Môn-Khmer, nhánh Bahnar phía Nam, tiếng Jro là một phần quý giá trong kho tàng văn hóa của người Chơ Ro, tộc người có quan hệ gần gũi với người Mạ. Theo nhiều tài liệu, cộng đồng Chơ Ro từng là một bộ phận trong khối liên minh của tiểu quốc Mạ xưa. Hiện nay, phần lớn họ sinh sống tại Đồng Nai với chế độ mẫu hệ.
Tiếng Jro không chỉ là phương tiện giao tiếp mà còn là sợi dây kết nối giữa các thế hệ, góp phần lưu giữ những câu chuyện cổ, bài hát dân ca, và nghi lễ truyền thống. Ngôn ngữ này phản ánh đời sống gắn bó với thiên nhiên, nông nghiệp rẫy và tín ngưỡng đặc trưng của người Chơ Ro. Hệ thống âm thanh phông phú, không dùng thanh điệu mà nổi bật ở ngữ điệu câu, là một biểu hiện của tâm hồn và trí tuệ bản địa sâu sắc.
Tuy nhiên, trước làn sóng hiện đại hóa, ngôn ngữ Jro đang đối diện với nguy cơ mai một khi thế hệ trẻ dần ít sử dụng, thay vào đó là tiếng Việt và các ngôn ngữ phổ biến khác. Sự suy giảm này không chỉ đe dọa ngôn ngữ mà còn kéo theo nguy cơ lãng quên những giá trị văn hóa gắn bó với nó. Do đó, bảo tồn tiếng Jro chính là giữ gìn linh hồn dân tộc Chơ Ro, duy trì bản sắc giữa dòng chảy giao thoa văn hóa.
Chúng ta hãy hành động ngay bây giờ để giữ gìn tiếng Jro: khuyến khích con em trong cộng đồng học và sử dụng tiếng mẹ đẻ, ghi chép và lưu trữ những bài hát, truyện kể, và phong tục bằng tiếng Jro. Hãy cùng nhau bảo vệ tiếng Jro, để âm vang của người Chơ Ro mãi trường tồn, góp phần làm phong phú thêm bức tranh đa sắc của văn hóa Việt Nam.
Sau đây là tài liệu ít ỏi, dành cho những ai muốn tìm hiểu học hỏi và đào sâu ngôn ngữ này.
File 2: Chrau_First_Grade_Health
Nguồn : Fb: Pa Lây Jro
